Muhsin Boz, Hataylı bir hekim. İkinci baskısını yapan Onlar Hayvandı Ama… kitabı, bu duyarlı, aydınlanmacı hekimin, çocukluk yıllarından başlayarak hayvanlara bakışını, onlarla ilişkisini, onlara ilişkin gözlemlerini, yorumlarını, izlenimlerini aktardığı anılardan, öykü tadındaki anlatılarından oluşuyor. Yazın başta olmak üzere çoğu sanat ürünlerinde evcil hayvanlarla ilgili öykülerle sıkça karşılaşılır; doğaldır. Bazı yaban hayvanlarından da simgesel olarak, metaforlar aracılığıyla söz edildiği görülür. Oysa Boz’un hayvanları oldukça farklı ve alışılmadık bir bakışla anlatılıyor. Onların da yurdu olan dünyayı insanlarla paylaşmaya çalışırken başlarına gelen acımsı olaylarla hatta ölümlerle, insanlar tarafından yapılan kıyımla, eziyetle dile getiriyor bu hayvanları Boz. Anı-öykülerine girenler arasında kırsal yaşamın vazgeçilmezleri olan büyükbaş hayvanlar, kümes hayvanları, sokak hayvanları olan köpekler, kediler, evde beslenen kafes kuşları da var ama asıl ilgisini çeken, anlatmaya değer bulduğu, kimsenin ilgilenmediği başka hayvanlardır: yılanlar, kurbağalar, kargalar, baykuşlar, ördekler, solucanlar, yavru balıklar, kelebekler, suaygırları, tırtıllar, bukalemunlar, tavşanlar… Muhsin Boz bunları gözlemlerine dayalı bir sevecenlikle anlatırken, karşılarına çeşitli kültür düzeyinden olan ama bir türlü insanlaşamamış “insan”ları koyuyor. O “insan”larla ilişkilerinde seçikleşen kendi tutumu, sevecenliğini besleyen bilinci ve yüreğiyle gerçek insan’a ulaşıyor; okurunu da bu gerçekliğe taşıyor. Yapmacıksız duru dili, engin gönüllü yazarlık tutumu, içtenlik, sıcaklık, yer yer ironi ve kendini hırpalama yoluyla acısını dindirme eğilimleri öne çıkıyor anlatısında. İlginç, etkileyici anı-öyküler bunlar. Yaşama ve dünyaya farklı bakabilmenin, yaşamı eksiksiz algılamanın aracısı olan hayvanlara da insan sevgisi ve sevecenliğiyle yaklaşabilmenin örnek girişimleri…
“Onlar Hayvandı Ama…” dedikten sonra “İnsanlar neydi?” sorusunu var etmeyi başaran bir inceliğin, eleştirinin, özeleştirinin imlenmesi… Okurunu gönendirecek, küçük küçük sarsarak geliştirecek, okunası bir kitap…
Burhan Günel
